Ngày 3/12/2024, TAND cấp cao tại TP. HCM đã tuyên án phúc thẩm giai đoạn 1 của vụ án liên quan đến Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các tổ chức, đơn vị có liên quan.
Nâng khống giá trị tài sản bảo đảm
Trương Mỹ Lan bị Viện Kiểm sát xác định đã thông đồng, câu kết với Công ty Thẩm định giá để cấp Chứng thư nâng khống giá trị tài sản bảo đảm, đưa vào hồ sơ vay vốn; đưa tài sản đảm bảo không đủ pháp lý; không đăng ký giao dịch bảo đảm; rút tài sản có giá trị lớn hoán đổi bằng tài sản có giá trị thấp hơn.
Cụ thể, nhằm rút tiền từ SCB thông qua thủ đoạn lập hồ sơ vay vốn khống, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo cán bộ SCB thông đồng câu kết với các đối tượng tại các Công ty Thẩm định giá, phát hành các Chứng thư Thẩm định giá hợp thức các hồ sơ vay vốn của Trương Mỹ Lan.
Kết quả điều tra xác định: SCB thuê 19 Công ty thẩm định giá/46 đối tượng là Giám đốc, Phó giám đốc, Thẩm định viên, nhân viên thực hiện phát hành tham gia phát hành 378 chứng thư có liên quan đến các khoản vay còn dư nợ của nhóm Trương Mỹ Lan.
Đến nay, đã xác định có 5 công ty Thẩm định giá phát hành 23 chứng thư thẩm định giá hợp thức cho các khoản vay của nhóm Trương Mỹ Lan.
Để hợp thức hồ sơ, rút được tiền, Trương Mỹ Lan và các đồng phạm đã dùng nhiều tài sản chưa đủ điều kiện pháp lý, nâng khống giá để đưa vào làm tài sản bảo đảm cho các khoản vay.
Đối với 1.284 khoản vay còn dư nợ thuộc trách nhiệm của Trương Mỹ Lan, có 1.166 mã tài sản có giá trị sổ sách SCB ghi nhận, phân bổ là 1.265.504 tỷ đồng, nhưng Công ty Thẩm định giá Hoàng Quân chỉ định giá được 726/1.166 mã tài sản.
Số còn lại không định giá được vì lý do các tài sản là cổ phần cổ phiếu, quyền tài sản, bất động sản không đủ hồ sơ, pháp lý tài sản…
Khi cần rút các tài sản có pháp lý, có giá trị để bán hoặc sử dụng cho các mục đích khác, Trương Mỹ Lan chỉ đạo các đồng phạm thực hiện việc hoán đổi, rút các tài sản đảm bảo có giá trị ra khỏi SCB, thay thế bằng các tài sản khác, hầu hết có giá trị thấp hơn tài sản đã rút ra.
Để dễ dàng hoán đổi tài sản bảo đảm, Trương Mỹ Lan và các đồng phạm tại SCB không thực hiện việc đăng ký giao dịch bảo đảm theo quy định hoặc biến tướng thành “Quyền tài sản” để tránh việc đăng ký giao dịch bảo đảm.
Để hợp thức việc rút tiền đã được SCB giải ngân theo phương án khống, cắt đứt, che giấu dòng tiền, tránh sự phát hiện, xử lý của các cơ quan chức năng, Trương Mỹ Lan chỉ đạo cán bộ dưới quyền lập phương án thực hiện việc “giải quỹ” bằng việc lập hợp đồng hứa chuyển nhượng cổ phần khống để sử dụng tiền mà không bị các cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý đồng thời né tránh việc phải nộp thuế theo quy định của pháp luật; đồng thời cho các cá nhân được thuê đứng tên người thụ hưởng khoản vay, đứng tên cổ phần… đến Ngân hàng ký chứng từ rút, nộp tiền.
Khi các khoản vay khống quá hạn, phải hạch toán nợ xấu nhóm 5, trong khi tỷ lệ tăng trưởng tín dụng bị hạn chế theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, Trương Mỹ Lan không trả nợ mà còn chỉ đạo đồng phạm thực hiện thủ đoạn bán nợ xấu cho Công ty Quản lý tài sản (VAMC) và bán nợ trả chậm cho các chính các công ty “ma” do nhóm Vạn Thịnh Phát thành lập để che giấu một phần số nợ xấu, không phải hạch toán lãi, giảm dư nợ tín dụng nhằm tiếp tục chiếm đoạt tiền của SCB.
Kết quả điều tra xác định: Trong gian đoạn từ ngày 1/1/2012 đến ngày 7/10/2022, Trương Mỹ Lan và đồng phạm đã chỉ đạo các đối tượng tại SCB bán nợ xấu cho VAMC, bán nợ các khoản cấp tín dụng trả chậm, cấn trừ nợ 269 khoản vay của 216 khách hàng.
Tuyên án tử hình bị cáo Trương Mỹ Lan
Sau hơn 01 tháng xét xử đại án Vạn Thịnh Phát, Tòa án nhân dân TPHCM tuyên phạt bị cáo Trương Mỹ Lan tử hình về tội Tham ô tài sản; 20 năm về tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng; 20 năm tù về tội Đưa hối lộ. Tổng hợp hình phạt chung là tử hình.
Hội đồng xét xử xác định, Trương Mỹ Lan chiếm đoạt của SCB hơn 677.000 tỷ đồng, tuy nhiên bị cáo đã nộp tiền khắc phục hậu quả nên chỉ còn bồi thường hơn 673.800 tỷ đồng.
Tòa nhận định, thực chất bị cáo Lan là chủ SCB, có quyền điều hành cao nhất tại SCB. Bị cáo Lan không chỉ chi phối về tài chính mà còn chi phối cả nhân sự của SCB.
Dù không quản lý điều hành trực tiếp nhưng bị cáo Lan có vai trò cao nhất, có quyền quyết định toàn bộ tại SCB.
Từ đó, bị cáo Trương Mỹ Lan sử dụng SCB như công cụ tài chính, huy động vốn từ các tổ chức cá nhân, rồi sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để lập hồ sơ vay khống, nâng giá tài sản đảm bảo; đưa tài sản không đủ pháp lý, rút tài sản có giá trị lớn hóa đổi bằng tài sản có giá trị thấp hơn để rút tiền SCB.
Về thiệt hại của vụ án, từ 2012 - 2022, SCB đã giải ngân cho nhóm bị cáo Trương Mỹ Lan hơn 2.500 khoản vay với tổng số tiền hơn 1 triệu tỷ đồng, chiếm 93% số tiền cho vay của ngân hàng.
Đến năm 2022, nhóm bị cáo Lan còn 1.284 khoản vay, dư nợ tại SCB hơn 677.000 tỷ đồng (gần 484.000 tỷ đồng dư nợ gốc, hơn 193.000 tỷ tiền lãi), nằm trong nhóm không có khả năng thu hồi.
Về tội Tham ô tài sản, Viện Kiểm sát cho rằng hành vi của bị cáo Trương Mỹ Lan và đồng phạm trong suốt 10 năm được chia thành 2 giai đoạn.
Với hành vi phạm tội xảy ra trước ngày 1/1/2018, xử lý theo điều khoản tương ứng là điều 179 "Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng".
Còn hành vi của bị cáo Lan xảy ra từ 0 giờ ngày 1/1/2018 sẽ xử lý theo Bộ luật Hình sự mới, tương ứng với tội Tham ô tài sản.
Hội đồng xét xử nhận định Viện Kiểm sát cáo buộc bị cáo Trượng Mỹ Lan phạm tội tham ô tài sản là đúng.
Đề nghị mức án Chung thân đối với 2 nguyên Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc SCB
Trong số các bị cáo có chức vụ, quyền hạn và có vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận chỉ đạo của Trương Mỹ Lan, sau đó lên phương án, chỉ đạo, điều hành việc thực hiện hành vi phạm tội, giúp sức cho Trương Mỹ Lan chiếm đoạt tài sản, gây hậu quả thiệt hại đặc biệt lớn cho ngân hàng SCB, bị cáo Đinh Văn Thành, nguyên Chủ tịch HĐQT Ngân hàng SCB (hiện đang trốn truy nã) bị đề nghị 20 năm tù về tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” và mức án Chung thân về tội “Tham ô tài sản”. Tổng hợp hình phạt là Chung thân.
Bị cáo Bùi Anh Dũng, nguyên Chủ tịch HĐQT Ngân hàng SCB bị đề nghị mức án 20 năm tù về tội “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng” và mức án Chung thân về tội “Tham ô tài sản”. Tổng hợp hình phạt là Chung thân.
Bị cáo Võ Tấn Hoàng Văn, nguyên Tổng Giám đốc Ngân hàng SCB bị đề nghị mức án 20 năm tù về tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” và mức án Chung thân về tội “Tham ô tài sản”. Tổng hợp hình phạt là Chung thân.
Đại diện Viện kiểm sát trình bày quan điểm luận tội.
Những bị cáo là lãnh đạo, nhân viên thuộc hệ sinh thái Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, những doanh nghiệp có liên quan, có vai trò giúp sức tích cực cho Trương Mỹ Lan chiếm đoạt tài sản của Ngân hàng SCB, đại diện Viện kiểm sát đề nghị xử phạt các bị cáo: Trương Huệ Vân (cháu ruột của Trương Mỹ Lan) về tội “Tham ô tài sản” với mức án từ 19 đến 20 năm tù;
Bị cáo Chu Nap Kee Eric (Chu Lập Cơ, chồng bị cáo Trương Mỹ Lan) từ 11 đến 12 năm tù về tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”;
Bị cáo Dương Tấn Trước, Tổng Giám đốc Công ty TNHH TM&SX Tường Việt từ 15 đến 16 năm tù về tội “Tham ô tài sản”...
Trong nhóm các bị cáo là những người có quyền hạn, nhiệm vụ trong việc cấp tín dụng thuộc Ngân hàng SCB, tích cực thực hiện ý kiến chỉ đạo của cấp trên, giúp sức cho Trương Mỹ Lan chiếm đoạt tài sản gây hậu quả thiệt hại lớn, cũng như những bị cáo là cán bộ, nhân viên Ngân hàng SCB có vai trò, vị trí thứ yếu trong quá trình cấp tín dụng, giải ngân cho vay hoặc thiếu trách nhiệm, gây hậu quả không lớn so với hậu quả chung của vụ án, đại diện Viện kiểm sát đề nghị mức án từ 3 năm tù cho hưởng án treo đến 17 năm tù về các tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”, “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng” và “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Đối với các bị cáo thuộc các Công ty thẩm định giá có vai trò thứ yếu trong quá trình lập hồ sơ cấp tín dụng cũng như việc gây ra hậu quả thiệt hại của vụ án bị đề nghị mức án từ 3 năm tù cho hưởng án treo đến 6 năm tù về tội “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng”.
